Przeciążenie kręgosłupa – przyczyny bólu kręgosłupa, objawy i leczenie

Co to jest przeciążenie kręgosłupa? 

Przeciążenie kręgosłupa to stan, w którym struktury kręgosłupa, takie jak kręgi, krążki międzykręgowe, więzadła oraz mięśnie są nadmiernie obciążone. Powoduje to ból, ograniczoną ruchomość i inne dolegliwości, wynikające z niewłaściwej postawy, długotrwałego siedzenia, ciężkiej pracy fizycznej, braku ruchu, otyłości czy noszenia niewłaściwego obuwia. Przeciążenie może prowadzić do uszkodzeń tych struktur i wymaga interwencji medycznej, w tym zmiany nawyków oraz leczenia fizjoterapeutycznego.

Przyczyny bólu kręgosłupa i przeciążeń kręgosłupa? 

Do przeciążeń kręgosłupa dochodzi w różnych sytuacjach, które powodują nadmierne obciążenie jego struktur. W wyprostowanej pozycji stojącej naturalne krzywizny kręgosłupa są zachowane, a nacisk kręgów rozkłada się równomiernie. Jednak wychylenia ciała zmieniają ten rozkład, co może prowadzić do przeciążenia kręgosłupa. Najbardziej obciążające są pozycje z pochylonym tułowiem przy prostych nogach oraz siedzenie ze zgarbionymi plecami, co zwiększa nacisk w przedniej części kręgów. Pozycja miednicy również wpływa na krzywizny kręgosłupa. Kość krzyżowa i miednica mają tendencję do przesuwania się do tyłu podczas siedzenia, co prowadzi do odwrócenia krzywizny lędźwiowej. Oprócz wspominanej nieprawidłowej postawy, która czasem w pracy siedzącej jest czasem utrzymywana nawet przez kilka lat, jest jeszcze kilka sytuacji, które powodują przeciążenia kręgosłupa.

• Niewłaściwe techniki podnoszenia i przenoszenia ciężarów, takie jak zginanie się w talii zamiast w kolanach, mogą prowadzić do przeciążeń kręgosłupa, szczególnie w odcinku lędźwiowym. Dźwiganie ciężkich plecaków, toreb lub innych przedmiotów, zwłaszcza na jednym ramieniu prowadzi do asymetrycznego obciążenia kręgosłupa.
• Brak regularnej aktywności fizycznej prowadzi do osłabienia mięśni brzucha i pleców, które stabilizują kręgosłup, co zwiększa ryzyko przeciążeń.
• Otyłość. Dodatkowe kilogramy wywierają większy nacisk na struktury kręgosłupa, co prowadzi do ich przeciążenia, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym.
• Niewłaściwe obuwie. Noszenie wysokich obcasów zmienia naturalne krzywizny kręgosłupa, co prowadzi do nadmiernego obciążenia jego struktur. Buty, które nie zapewniają odpowiedniego wsparcia dla stóp, mogą wpływać na postawę i obciążenie kręgosłupa.
• Niewłaściwe nawyki i ergonomia. Niewłaściwie ustawione stanowisko pracy, takie jak monitor na niewłaściwej wysokości i brak ergonomicznego krzesła. Problemem może być również spanie na zbyt miękkim lub zbyt twardym materacu, co skutkuje brakiem odpowiedniego podparcia dla kręgosłupa podczas snu.
• Nadmierna aktywność fizyczna. Intensywne treningi bez odpowiedniego przygotowania i rozgrzewki mogą prowadzić do przeciążeń kręgosłupa. Również wykonywanie powtarzalnych ruchów, które angażują kręgosłup, np. w niektórych sportach czy pracach manualnych może być przyczyną bólu kręgosłupa. 
• Stres może prowadzić do napięcia mięśniowego w okolicy pleców, co z czasem prowadzi do przeciążeń kręgosłupa.

Charakterystyczne objawy przeciążenia kręgosłupa 

Przeciążenie kręgosłupa może powodować wiele dolegliwości, w zależności od stopnia i miejsca przeciążenia. 

• Ból pleców, stawów i kręgosłupa: Może to być lokalny ból w określonym miejscu kręgosłupa, np. szyi, odcinku piersiowym lub lędźwiowym, ból promieniujący do kończyn dolnych (np. rwa kulszowa) lub górnych, oraz przewlekły ból pleców, który utrzymuje się przez dłuższy czas, często nasilający się podczas aktywności fizycznej lub w określonych pozycjach.
• Sztywność kręgosłupa: Obejmuje ograniczoną ruchomość, czyli trudności w wykonywaniu pełnych ruchów kręgosłupa, szczególnie po dłuższym okresie bezruchu (np. po nocy), oraz uczucie sztywności, zwłaszcza rano po przebudzeniu lub po długotrwałym siedzeniu.
• Wzmożone napięcie mięśni wokół kręgosłupa: Może prowadzić do dodatkowego dyskomfortu i bólu kręgosłupa.
• Bóle głowy: Spowodowane napięciem mięśni szyi i barków, mogą być wynikiem przeciążenia odcinka szyjnego kręgosłupa.
• Mrowienie i drętwienie: Parestezje w kończynach często wynikają z ucisku na nerwy, a także zaburzenia czucia lub zmniejszone czucie w obszarach unerwionych przez nerwy wychodzące z kręgosłupa.
• Osłabienie siły mięśniowej w kończynach: Może być wynikiem ucisku na nerwy lub rdzeń kręgowy.
• Problemy z równowagą i koordynacją: Trudności w utrzymaniu równowagi, szczególnie w przypadku przeciążenia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, czy też problemy z precyzyjnymi ruchami mogą być wynikiem uszkodzenia nerwów.
• Zmiany w postawie ciała: Takie jak garbienie się, mogą być wynikiem chronicznego przeciążenia kręgosłupa. Asymetryczna postawa ciała może być spowodowana nierównomiernym obciążeniem kręgosłupa.
• Problemy z oddychaniem i duszności: W przypadku przeciążenia odcinka piersiowego kręgosłupa może dochodzić do problemów z oddychaniem z powodu ograniczenia ruchomości klatki piersiowej.
• Zaburzenia snu: Ból kręgosłupa i dyskomfort mogą prowadzić do problemów z zasypianiem i utrzymaniem snu.

Ważne jest, aby w przypadku wystąpienia tych objawów skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, który pomoże zdiagnozować problem i zaplanować odpowiednie leczenie.

Zespół przeciążeniowy a odcinki kręgosłupa 

Przeciążenie kręgosłupa w różnych odcinkach charakteryzuje się specyficznymi objawami i przyczynami. Ważne jest, aby identyfikować te objawy i przyczyny, aby wdrożyć odpowiednie leczenie i profilaktykę. 

Przeciążenie kręgosłupa lędźwiowego

Przeciążenie kręgosłupa lędźwiowego objawia się ostrym lub przewlekłym bólem dolnej części pleców, bólem promieniującym do pośladków, bioder lub nóg, sztywnością, osłabieniem nóg i parestezjami. Przyczyną przeciążenia kręgosłupa lędźwiowego jest długotrwałe siedzenie w nieprawidłowej pozycji, niewłaściwa technika podnoszenia ciężarów, brak odpowiedniej ilości ruchu i nadmierna masa ciała. Leczenie bólu kręgosłupa lędźwiowego obejmuje poprawę ergonomii, ćwiczenia wzmacniające, fizjoterapię i farmakoterapię.

Przeciążenie kręgosłupa szyjnego

Przeciążenie kręgosłupa szyjnego powoduje ból szyi, bóle głowy, sztywność karku, parestezje i osłabienie rąk. Przyczyniają się do tego długotrwałe siedzenie z pochyloną głową, niewłaściwa pozycja podczas snu, brak aktywności fizycznej oraz stres. Leczenie przeciążenia kręgosłupa szyjnego polega na poprawie ergonomii, ćwiczeniach rozciągających i wzmacniających, masażach i farmakoterapii.

Przeciążenie kręgosłupa piersiowego

Przeciążenie kręgosłupa piersiowego objawia się bólem środkowej części pleców, sztywnością, bólem promieniującym do żeber i klatki piersiowej oraz problemami z oddychaniem. Przyczyną są zła postawa, długotrwałe siedzenie i brak aktywności fizycznej. Leczenie przeciążenia kręgosłupa piersiowego obejmuje poprawę postawy, ćwiczenia wzmacniające i rozciągające, fizjoterapię oraz edukację na temat prawidłowych nawyków posturalnych.

Leczenie przeciążonego kręgosłupa

Leczenie przeciążonego kręgosłupa jest wieloetapowym procesem, który obejmuje zarówno interwencje medyczne, jak i zmiany w stylu życia oraz nawykach pacjenta. Głównym celem terapii jest złagodzenie bólu kręgosłupa, poprawa funkcji kręgosłupa oraz zapobieganie nawrotom dolegliwości. Pierwszym krokiem jest dokładna diagnoza. Często zlecane są badania obrazowe, takie jak RTG, rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT), które pomagają wykluczyć inne poważne schorzenia kręgosłupa, takie jak przepuklina dyskowa czy zmiany zwyrodnieniowe.

Leczenie zachowawcze jest podstawą terapii przeciążenia kręgosłupa. W początkowej fazie często stosuje się farmakoterapię, w tym leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, które pomagają w złagodzeniu bólu kręgosłupa i redukcji stanu zapalnego. W przypadku silnego napięcia mięśniowego lekarz może przepisać miorelaksanty, które pomagają rozluźnić mięśnie.

Pacjentom zaleca się wprowadzenie regularnej porcji ruchu, która pomagają wzmocnić mięśnie, stawy i poprawić ogólną kondycję kręgosłupa. Ważne jest także dbanie o ergonomię, zarówno w miejscu pracy, jak i w domu. Obejmuje to m.in. prawidłowe ustawienie monitora, korzystanie z ergonomicznych krzeseł oraz regularne przerwy na rozciąganie podczas długotrwałego siedzenia. W przypadku nadwagi lub otyłości, kluczowa może być redukcja masy ciała pacjenta. 

W sytuacjach, gdy leczenie zachowawcze, terapia manualna i zabiegi fizjoterapii nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a dolegliwości i ból pleców są bardzo nasilone, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Zabiegi operacyjne są jednak ostatecznością i są rozważane tylko wtedy, gdy inne metody leczenia pacjenta okazały się nieskuteczne.

Ból kręgosłupa i przeciążenie jak im zapobiegać? 

Podstawowym krokiem w zapobieganiu przeciążeniu kręgosłupa jest dbanie o prawidłową postawę ciała i codzienna dawka ruchu.  Warto tutaj zwrócić uwagę na ergonomię pracy, gdyż często to w niej spędzamy długie godziny, w nieprawidłowej pozycji.

Pacjenci doświadczają bólu kręgosłupa z powodu garbienia się podczas siedzenia, dlatego zaleca się stosowanie podpórek, klinów na siedziska i siedzenia w kształcie siodła, aby zachować fizjologiczne krzywizny. Ustawienie kolan poniżej bioder ułatwia utrzymanie wyprostowanej pozycji. Najbardziej ergonomiczną pozycją jest siedzenie na krześle-siodle, gdzie nogi są lekko ugięte, a stopy opierają się o podłoże, co pozwala na rozluźnienie mięśni i wyprostowanie kręgosłupa.

Aktywność fizyczna i ruch odgrywają kluczową rolę w profilaktyce przeciążenia kręgosłupa. Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie core, czyli mięśnie brzucha, pleców i miednicy, pomagają w utrzymaniu odpowiedniej stabilizacji kręgosłupa. Ćwiczenia takie jak joga, pilates, pływanie czy regularne spacery mogą znacznie poprawić elastyczność i siłę mięśniową. Ważne jest, aby wykonywać ćwiczenia poprawnie i unikać nagłych, gwałtownych ruchów, które mogą prowadzić do urazów.

Unikanie nadmiernego obciążenia kręgosłupa jest kolejnym istotnym aspektem. Podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów należy pamiętać o właściwej technice – zginanie kolan i utrzymywanie prostego kręgosłupa pomaga rozłożyć ciężar na większą powierzchnię i zmniejsza ryzyko urazu.

Unikajmy noszenia ciężkich toreb na jednym ramieniu, co prowadzi do asymetrycznego obciążenia kręgosłupa. Utrzymanie prawidłowej masy ciała również jest istotne dla zdrowia kręgosłupa.

Nadmierna masa ciała, szczególnie otyłość, zwiększa obciążenie kręgosłupa, co może prowadzić do przeciążeń i bólu pleców. Zdrowa dieta, bogata w witaminy i minerały, wspiera zdrowie kości i mięśni. Warto także zadbać o odpowiednią ilość wapnia i witaminy D, które są kluczowe dla zdrowia kostnego.

Codzienne nawyki mają również znaczący wpływ na zdrowie kręgosłupa. Odpowiednia higiena snu (korzystanie z materaca o odpowiedniej twardości i poduszki wspierającej naturalną krzywiznę kręgosłupa) może znacznie zmniejszyć ryzyko przeciążeń. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie czy masaże, mogą pomóc w redukcji stresu, tym samym redukcji napięcia mięśniowego i poprawie ogólnego samopoczucia.